บันทึกการเรียนครั้งที่ 2

17/01/60

ธรรมชาติการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย

เด็กปฐมวัยเป็นช่วงวัยที่ผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ในการอบรมเลี้ยงดูควรให้ความสนใจและให้ความสำคัญ เพราะเป็นช่วงวัยที่มีความสำคัญที่สุด ต่อการวางรากฐานของชีวิตมนุษย์ เป็นวัยแห่งการก่อเกิดพื้นฐานด้านบุคลิกภาพ ลักษณะนิสัย ความสามารถทางสติปัญญา และความสามารถด้านต่าง ๆ การเข้าใจธรรมชาติและการเรียนรู้

1. ลักษณะของการยึดตนเองเป็นศูนย์กลาง

2. มีความสามารถในขอบเขตจำกัดและแตกต่างกัน

3. ต้องการการเอาใจใส่ดูแลทั้งด้านร่างกายและจิตใจ

4. เป็นวัยที่ชอบอิสระ

5. ชอบแสดงออกและต้องการการยอมรับ

6. ชอบเล่น

7. มีช่วงความสนใจสั้น

เด็ก ๆ มีธรรมชาติต่างกัน

- บางคนเหมือน รถเข็น จำต้องมีคนคอยเข็ญจึงจะเคลื่อน

- บางคนเหมือน เรือแคนู จำต้องมีคนพาย

- บางคนเหมือน ว่าว ถ้าไม่มีคนถือสายป่าย ก็จะลอยจากไป

- บางคนเหมือน ลูกแมว จะพอใจยิ่งขึ้นถ้าได้รับการลูบไล้

- บางคนเหมือน รถลาก จะใช้ประโยชน์ไม่ได้นอกเสียจากจะมีการลาก

- บางคนเหมือน ลูกบอลลูน อัดแน่นด้วยลม และคอยแต่จะลอยขึ้น

 *** นอกจากว่าจะมีผู้คอยจัดการอย่างระมัดระวังบ้างก็คอยแต่จะพึ่งพาผู้อื่น และร่วมมือไปหมดทุกอย่าง***

การเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย

ลักษณะการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย

1. การเรียนรู้จากประสบการณ์ตรง การเรียนรู้จากประสบการณ์ตรง

เป็นการเรียนรู้ที่เด็กได้พบหรือสัมผัสกับประสบการณ์ จากสภาพแวดล้อมโดยการกระทำ การรับรู้ การพบเห็นด้วยตนเอง

2. การเรียนรู้จากประสบการณ์ทางอ้อม การเรียนรู้จากประสบการณ์

ทางอ้อม เป็นการเรียนรู้จากการบอกเล่าของบุคคลต่าง ๆ คนใกล้ชิด

ญาติผู้ใหญ่ หรือจากหนังสือ การสังเกตจากตัวแบบ การเลียนแบบ

การบอกเล่าให้ฟังจะทำให้เด็กสร้างภาพขึ้นในสมองของตนแทนการเห็นของจริง

ธรรมชาติของการเรียนรู้

การเรียนรู้เป็นกระบวนการซึ่งมีขึ้นตอน ดังนี้

1. มีสิ่งเร้ามาเร้าผู้เรียน

2. ผู้เรียนรับรู้สิ่งเร้า

3. ผู้เรียนแปลความหมายของสิ่งเร้าที่รับรู้

4. ผู้เรียนมีปฏิกิริยาตอบสนองต่อสิ่งเร้าตามที่รับรู้และแปลความหมาย

5. ผู้เรียนสังเกตผลที่เกิดขึ้น

การจำแนกลักษณะการเรียนรู้ของเด็ก

ลักษณะที่ 1 การเรียนรู้โดยสัญชาตญาณ

ลักษณะที่ 2 เป็นการเรียนรู้จากการช่วยเหลือจากพ่อแม่

ลักษณะที่ 3 การเรียนรู้จากโปรแกรมการพัฒนาพฤติกรรมอย่างมีระบบ

รูปแบบการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย

1. การเรียนรู้โดยใช้ความสามารถในการใช้สายตา เป็นการเรียนรู้ที่เด็กสามารถเปรียบเทียบด้วยสายตา ด้วยการมองเห็นความต่างความเหมือน สี ขนาด รูปร่าง และเป็นการเรียนรู้ที่เกิดจากการทำงานประสานสัมพันธ์ของสายตาและกล้ามเนื้อมือ

2. การเรียนรู้โดยการได้ยินได้ฟัง จากการได้ยินได้ฟังเสียงจากที่ต่างๆ หรือจากบุคคล เด็กจะสามารถรู้ที่มาของเสียง สามารถแยกความเหมือนความต่างของเสียงได้

3. การเรียนรู้โดยการใช้ส่วนต่างๆ ของร่างกาย ในการเคลื่อนไหวส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ของกล้ามเนื้อ

กระบวนการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย

การเรียนรู้เป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นตลอดเวลาในช่วงชีวิตของแต่ละคนและช่วงปฐมวัยเป็นช่วงที่มนุษย์สามารถเรียนรู้สิ่งต่างๆได้ดีพัฒนาการการเรียนรู้ของเด็กสามารถพัฒนาได้สูงสุด เป็นโอกาสทองของการเรียนรู้ของมนุษย์ และเป็นช่วงวัยที่สมองกำลังไวต่อสิ่งกระตุ้น (Sensitive)เมื่อเด็กอายุมากขึ้นเด็กจะมีพัฒนาการในการเรียนรู้เพิ่มขึ้นด้วยโดยเด็กปฐมวัยที่มีอายุ 3 - 6 ปีจะมีวิธีเรียนรู้ที่ซับซ้อนมากขึ้นกว่ากลุ่มอายุ   2 - 3 ปี สังเกตได้จากการสัมผัสสิ่งต่างๆแล้ว เด็กใช้การคิด การจินตนาการ การค้นคว้าและลงมือปฏิบัติเพื่อค้นหาสิ่งที่ตนอยากเห็นอยากรู้

ทักษะการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย

1. ทักษะการเรียนรู้ของเด็กอายุ 2-3 ปี

•มีปฏิกิริยาโต้ตอบง่าย ๆ ได้

•ดูหนังสือภาพแล้วเรียกชื่อสิ่งที่ดูหรือเห็นจากภาพได้

•จับคู่สิ่งของได้ โดยรู้ความสัมพันธ์กัน

•เริ่มเรียนรู้ขนาดใหญ่-เล็ก

•จับภาพหน้าตาส่วนต่าง ๆ ของตนได้ (ภาพหรือส่องกระจก)

•บอกได้ว่ากำลังทำอะไรอยู่

2. ทักษะการเรียนรู้ของเด็กอายุ 3-4 ปี

•สามารถจำสี จับคู่สีเหมือนกันได้มากกว่า 3 สี

• สามารถเข้าใจเปรียบเทียบขนาด ใหญ่ กลาง เล็กได้

• วาดภาพอย่างมีความหมาย และบอกชื่อภาพได้

• ชอบซักถามว่า ทำไม . . . .

• บอกชื่อ-นามสกุลได้ เมื่อได้รับการสอนให้จำ

•มีความสนใจช่วงระยะสั้น ๆ พยายามเรียนรู้และเข้าใจสิ่งที่ผู้ใหญ่บอก/สอน และอาจหยุดความสนใจได้ง่าย ๆ

3.ทักษะการเรียนรู้ของเด็กอายุ 4-5 ปี

•สามารถพูดตามเป็นคำสัมผัส ท่องคำสัมผัส และสนุกกับคำที่ออกเสียงซ้ำๆ สัมผัสเสียงและจังหวะ

•ชี้บอกชื่อสีได้ตั้งแต่ 4-6 สี

• จับคู่สิ่งของที่ใช้ด้วยกัน หรือสิ่งของประเภทเดียวกันได้

•วาดภาพคนโดยมีส่วนต่าง ๆ ของคน ตั้งแต่ 2-6 ส่วน

•และเปรียบเทียบส่วนต่าง ๆของร่างกายได้

•วาดภาพและบอกชื่อภาพที่วาดได้

• บอกชื่อสถานที่ที่บ้านตนตั้งอยู่ได้

4.ทักษะการเรียนรู้ของเด็กอายุ 5-6 ปี

• สามารถเล่าทวนเรื่องที่ได้ยินให้ฟังได้

• ออกชื่อตัวพยัญชนะ ตัวเลขที่ตนจำได้ อ่านได้

• นับเลข เข้าใจความหมาย สัญลักษณ์ตัวเลขถึง 10

•จัดประเภท แยกสิ่งของที่มีคุณลักษณะแตกต่างกันได้

•รู้จักความหมายของการบอกเวลาได้ชัดเจนถูกต้อง เช่น เมื่อวานนี้

วันนี้ พรุ่งนี้

• จับอุปกรณ์เครื่องไม้เครื่องมือได้ถนัด

• มีความสนใจมากขึ้น อดทนเพราะอยากรู้จริง

•มีความเข้าใจในความคิดรวบยอดดี เข้าใจเหตุการณ์ เหตุ และผล

ของสิ่งที่เกิดขึ้นได้

แนวคิดของการเรียนรู้

การเรียนรู้

  กระบวนการที่ทำให้คนเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม ความคิด คนสามารถเรียนได้จากการได้ยินการสัมผัส การอ่าน การใช้เทคโนโลยี การเรียนรู้ของเด็กและผู้ใหญ่จะต่างกัน เด็กจะเรียนรู้ด้วยการเรียนในห้อง การซักถาม ผู้ใหญ่มักเรียนรู้ด้วยประสบการณ์ที่มีอยู่

1.การเรียนรู้ตามทฤษฎีของ

BLOOM (BLOOM'S TAXONOMY)

Bloom ได้แบ่งการเรียนรู้ออกเป็น 6 ระดับ ประกอบด้วย

1.ความจำ (knowledge)

2.การประยุกต์ (Application)

3.ความเข้าใจ (Comprehend) ซึ่งเป็นระดับล่างสุด

4.การสังเคราะห์ (Synthesis)

5.การวิเคราะห์ ( Analysis) สามารถแก้ปัญหา ตรวจสอบได้ สามารถนำส่วนต่าง ๆ มาประกอบเป็นรูปแบบใหม่ได้ ให้แตกต่างจากรูปเดิม

6.การประเมินค่า (Evaluation) สามารถวัดได้ เน้นโครงสร้างใหม่ และตัดสินได้ว่าอะไรถูกหรือผิด

2.การเรียนรู้ตามทฤษฎีของเมเยอร์ (MAYOR)

ในการออกแบบสื่อการเรียนการสอน การวิเคราะห์มีความจำเป็นและเป็นสิ่งสำคัญ และตามด้วยจุดประสงค์ของการเรียน โดยแบ่งออกเป็น

3 ส่วนย่อย ๆ ด้วยกัน ประกอบด้วย

1. พฤติกรรมควรชี้ชัดและสังเกตได้

2. เงื่อนไขพฤติกรรมสำเร็จได้ควรมีเงื่อนไขในการช่วยเหลือ

3. มาตรฐาน พฤติกรรมที่ได้นั้นสามารถอยู่ในเกณฑ์ที่กำหนด

3.การเรียนรู้ตามทฤษฎีของบรูเนอร์

(BRUNER)

1. ความรู้ถูกสร้างหรือหล่อหลอมโดยประสบการณ์

2. ผู้เรียนมีบทบาทรับผิดชอบในการเรียน

3. ผู้เรียนเป็นผู้สร้างความหมายขึ้นมาจากแง่มุมต่าง ๆ

4. ผู้เรียนอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เป็นจริง

5. ผู้เรียนเลือกเนื้อหาและกิจกรรมเอง ซึ่งเนื้อหาควรถูกสร้างในภาพรวม

4.การเรียนรู้ตามทฤษฎีของไทเลอร์

(TYLOR)

1. ความต่อเนื่อง (continuity)

2. การจัดช่วงลำดับ (sequence)

3. บูรณาการ (integration)

5. ทฤษฎีการเรียนรู้ 8 ขั้น ของกาเย่ (GAGNE)

1. การจูงใจ (Motivation Phase)

2. การรับรู้ตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ (Apprehending Phase)

3. การปรุงแต่งสิ่งที่รับรู้ไว้เป็นความจำ ( Acquisition Phase)

4. ความสามารถในการจำ (Retention Phase)

5. ความสามารถในการระลึกถึงสิ่งที่ได้เรียนรู้ไปแล้ว (Recall Phase)

6. การนำไปประยุกต์ใช้กับสิ่งที่เรียนรู้ไปแล้ว (Generalization Phase)

7. การแสดงออกพฤติกรรมที่เรียนรู้ ( Performance Phase)

8. การแสดงผลการเรียนรู้กลับไปยังผู้เรียน (Feedback Phase)

พัฒนาการของเด็กปฐมวัย

เด็กปฐมวัย เป็นวัยพื้นฐานในการเตรียมความพร้อมที่จะก้าวเข้าสู่การพัฒนาของชีวิต เด็กจะเริ่มพัฒนาลักษณะความเป็นตัวของตัวเอง ให้ความสนใจในสิ่งรอบตัว และชอบตั้งคำถามในเรื่องต่าง ๆ เด็กจะพยายามและต้องการช่วยเหลือตนเอง

ลักษณะของพัฒนาการ

• การพัฒนาจะมีทิศทางของพัฒนาการที่แน่นอน

•พัฒนาการเริ่มจากส่วนบนไปสู่ส่วนล่าง (Cephalo - caudal direction)

•พัฒนาการเริ่มจากแกนกลางของลำตัว ไปสู่อวัยวะส่วนข้างที่ไกล

ออกไป(Proximo distal direction)

•พัฒนาการจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างมีแบบแผนและเป็นขั้นตอนไม่มี

การข้ามขั้น

•อัตราพัฒนาการของเด็กแต่ละคนจะแตกต่างกัน

•ความก้าวหน้าของพัฒนาการ

•พัฒนาการจะมีความสัมพันธ์กัน

•พัฒนาการส่วนต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นของร่างกายมีอัตราในการพัฒนาไม่

เท่ากัน

•พัฒนาการของเด็กแต่ละวัยจะมีลักษณะเฉพาะ

•พัฒนาการของมนุษย์มีความแตกต่างกัน

ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพัฒนาการเด็กปฐมวัย

•บุคคลภายในครอบครัว บุคคลภายในครอบครัว ประกอบด้วยพ่อ 

แม่พี่น้อง หรือญาติใกล้ชิดที่มีส่วนเกี่ยวข้อง

•บุคคลภายนอกครอบครัว บุคคลภายนอกครอบครัว ประกอบด้วยผู้ดูแลเด็ก ครู เพื่อน ๆ ตลอดจนอิทธิพลของสังคมโดยผ่านสื่อต่างๆ

 •อาหาร

• อากาศที่บริสุทธิ์และแสงแดด

• เชื้อชาติ

• เพศ

• ต่อมต่าง ๆ ของร่างกาย

• สติปัญญา

•การบาดเจ็บและโรคภัยไข้เจ็บ

•ตำแหน่งในครอบครัว

การจัดกิจกรรมการเล่นสำหรับเด็กปฐมวัย

ลักษณะพฤติกรรมการเล่นของเด็กปฐมวัย

• พฤติกรรมการเล่นของเด็กวัย 0 – 1 ปี เด็กวัยนี้ในช่วงแรเกิด-3เดือน

จะยังไม่สนใจกับการเล่นมากนัก แต่เด็กจะเริ่มพัฒนาประสาทสัมผัส

การมองเห็นและได้ยิน การแขวนของเล่นที่สดใสที่แกว่งไกวแล้วมี

เสียงกรุ๋งกริ๋งช่วยให้เด็กกรอกสายตา ฝึกการมองเห็นและการฟังได้

สังเกตความเคลื่อนไหว

• พฤติกรรมการเล่นของเด็กวัย 1 - 2 ปี ปีเด็กวัยนี้เริ่มเดินได้เองบ้าง

แม้จะไม่มั่นคงนัก แต่ก็ชอบเกาะเครื่องเรือนเดินจากที่หนึ่งไปยังอีกที

หนึ่งทำให้ได้เรียนรู้ถึงระยะทาง และฝึกการเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อ

ต่างๆ

• พฤติกรรการเล่นของเด็กวัย 2 - 4 ปี เด็กวัยนี้อยากรู้อยากเห็นทุกสิ่ง

ทุกอย่าง เด็กเคลื่อนไหวได้คล่องขึ้น และทรงตัวได้ดี เพราะกล้าม

เนื้อแขนขาแข็งแรงมากขึ้น ทำให้ชอบเล่นที่ออกแรงมากๆ

•พฤติกรรมการเล่นของเด็กวัย 4-6 ปี เด็กวัยนี้มีความพร้อมในด้าน

ต่างๆ มากขึ้น มีการเคลื่อนไหวของร่างกายคล่องแคล่วขึ้นชอบเล่น

กลางแจ้งกับเครื่องเล่นสนาม

การจัดกิจกรรมการเล่นที่เหมาะสมกับเด็กปฐมวัย

•กิจกรรมการเล่นของเล่นสำหรับเด็กวัย 0 - 1 ปี เด็กวัยนี้จะเรียนรู้

จากการกระตุ้นประสาทสัมผัสให้เกิดการรับรู้และตอบสนองสิ่งเร้ารอบ

ตัวจากผู้อยู่ใกล้ชิด

•กิจกรรมการเล่นและของเล่นสำหรับเด็ก 1 - 2 ปี เด็กวัยนี้จะเรียรู้

จากการใช้ประสาทสัมผัสในการรับรู้ และมีการกระทำซ้ำ ๆ แบบลอง

ผิดลองถูกกับส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย กิจกรรมการเล่นที่ควรจัดให้

การเล่นสำรวจที่ใช้ประสาทสัมผัส และการเคลื่อนไหวอวัยวะต่าง ๆ

•กิจกรรมการเล่นและของเล่นสำหรับเด็กวัย 2 - 4 ปี เด็กวัยนี้จะ

เรียนรู้จากการสังเกต เลียนแบบและซักถามทำความรู้จักกับสิ่งต่างๆ

รอบตัวจากผู้ใหญ่

•กิจกรรมการเล่นและของเล่นสำหรับเด็กวัย 4 - 6 ปี เด็กวัยนี้จะ

เรียนรู้จากการใช้ภาษาสื่อความหมายความเข้าใจกับผู้อื่น และการใช้

เหตุผลในการทำความเข้าใจกับสิ่งต่างๆ

ประโยชน์ของการจัดกิจกรรม

เด็กปฐมวัย เป็นวัยที่ต้องการออกมาสัมผัสกับโลกภายนอกมากขึ้น

เริ่มมีสังคมนอกบ้าน เด็กจะเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ รอบตัวด้วย

ความกระตือรือร้น อยากรู้อยากเห็น และมักมีจินตนาการ ของตนเอง

เด็กจะเรียนรู้ภาษาและคำพูดได้เร็ว ชอบเลียนแบบในขณะเดียวกันก็

ต้องการอิสระ อยากพึ่งตนเอง และต้องการทำกิจกรรมต่าง ๆ ด้วย

ตนเอง กิจกรรมของเด็กปฐมวัยจึง มีความสำคัญมาก

สรุป

•การเลือกสื่อสำหรับเด็กปฐมวัยควรเน้นพัฒนาการทั้ง 4

•ส่วนการทำกิจกรรมต่าง ๆ ควรปล่อยให้เด็กเป็นตัวของตัวเองและ

กระตุ้นให้เด็กได้ ใช้ความสามารถแสดงออกให้มากที่สุดเท่าที่เขา

ปรารถนาควรให้ความสนใจในกิจกรรมของเขา